Instructies

De provincies en het Rijk kunnen instructies geven. Een instructie is een eenmalige opdracht waarmee wordt aangegeven hoe taken of bevoegdheden moeten worden uitgevoerd door een andere overheidstak. De instructie ziet dus op een eenmalige of specifieke situatie.

Een instructie kan door de provincie worden gegeven aan de gemeenteraad of het waterschapsbestuur dat zich op het grondgebied van deze provincie bevindt. Het Rijk kan een instructie geven aan alle provinciebesturen, gemeentebesturen en waterschapsbesturen.

Door het geven van instructies werkt landelijk of provinciaal beleid dus door bij de ‘lagere’ overheid. Een instructie kan verschillende dingen inhouden. Zo kan het een opdracht bevatten om:

• Een besluit te nemen;
• Een besluit niet te nemen;
• Een besluit op een voorgeschreven wijze te nemen; en,
• Iets te doen of juist na te laten.

Het gebruiken van een instructie is een vergaand middel. Het opleggen van een instructie mag dan ook alleen worden gebruikt als het geven van een instructieregel niet toereikend is. Onderstaand gaan wij in op instructieregels.

Instructieregels

De instructieregel: wat is het?

Een instructieregel is een algemene regel waarmee een bestuursorgaan aangeeft hoe taken of bevoegdheden door een ander bestuursorgaan moeten worden uitgeoefend. Een instructieregel ziet, anders dan een instructie, op zich herhalende situaties.

Ook instructieregels kunnen slechts worden gegeven door het Rijk en de provincie. Instructieregels van het Rijk staan in het Besluit kwaliteit leefomgeving. Instructieregels van de provincie staan in de omgevingsverordening.

Als een instructieregel door een bestuursorgaan niet of niet juist wordt gevolgd, kunnen hier gevolgen aan worden verbonden. Te denken valt aan het schorsen of vernietigen van het instrument waarover de instructieregel gaat.

Instructieregels en ruimtelijke ontwikkelingen

In onze blogreeks over de Omgevingswet hebben wij uitgelegd wat een buitenplanse omgevingsplanactiviteit is. Instructieregels zijn van invloed op de vraag of er kan worden afgeweken van het omgevingsplan. Ook spelen de instructieregels een rol bij het vaststellen van een omgevingsplan. Op deze wijze kan een instructieregel van het Rijk of van de provincie ook van invloed zijn op een individueel geval.

Instructieregels zijn er in verschillende categorieën. Het is afhankelijk van de categorie in hoeverre de regels dwingend is voorgeschreven en of er nog van kan worden afgeweken. De tekst van de regels bepaalt de categorie. Het gaat om de volgende drie categorieën:

• ‘betrekken bij’ – dit betekent dat wordt verwacht dat aandacht wordt geschonken aan feiten of verwachtingen van feiten.
• ‘rekening houden met’- dit betekent dat het benoemde belang dient te worden meegewogen in de te maken belangenafweging. De uitkomst van deze belangenafweging staat echter niet dwingend voorgeschreven.
• ‘in acht nemen’ – dit betekent dat aan de instructieregel moet worden voldaan. De regel werkt dwingend door.

Voorbeelden van instructieregels opgelegd door het Rijk staan in hoofdstuk 5 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (hierna: “Bkl”):

• Zo mag in een omgevingsplan dat van toepassing is op de hoofd(spoor)wegen geen regel worden opgenomen die het gebruik van deze infrastructuur belemmert; en,
• Dient onder voorwaarden in het omgevingsplan een bebouwingscontour jacht en een bebouwingscontour houtkap te worden geregeld.

Ontheffing van de instructieregel

Een instructieregel hoeft niet in alle situaties te worden gevolgd. Het is mogelijk een ontheffing van de instructieregel te krijgen. Deze ontheffing dient dan wel in de instructieregel te staan. De ontheffing is bedoeld voor specifieke situaties, waarin de instructieregel er bijvoorbeeld voor zorgt dat een bestuursorgaan onevenredig wordt belemmerd bij het uitvoeren van zijn taken of bevoegdheden.

Conclusie

In dit artikel hebben wij besproken dat het mogelijk is voor een bestuursorgaan om in specifieke situaties aan een ander bestuursorgaan instructies te geven. Is sprake van een herhalende situatie? Dan wordt geen instructie gegeven, maar een instructieregel opgesteld. Deze instructieregels zijn van invloed op de verlening van een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit en spelen een rol bij het vaststellen van omgevingsplannen. Het is daarom goed om op de hoogte te zijn van de verschillende regels.

Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Klik hier voor blogreeks over de Omgevingswet.